Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας

Ίδρυση: Μέσα 14ου αιώνα
Ιδρυτής: Όσιος Σίμων
Εορτάζει: 25 Δεκεμβρίου
Bιβλιοθήκη: Ελάχιστα χειρόγραφα λόγω της πυρκαγιάς του 17ου αιώνα
Συλλογή: Φορητές εικόνες του 14ου αιώνα και τα έργα της μεταλλοτεχνίας και ξυλογλυπτικής 

 

Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους,  παραπλέοντας τη νοτιοδυτική ακτή, μετά τους κάβους της Δάφνης, ξεπροβάλλει αιφνίδια, σαν να μετεωρίζεται στα ύψη, το πυργομονάστηρο της Σιμωνόπετρας. Θεμελιωμένο πάνω σε απότομο βράχο, που ριζώνει στα τριακόσια τόσα μέτρα πάνω από τη θάλασσα, φαίνεται να εμπαίζει το νόμο της βαρύτητας και να παραθεωρεί τα όρια του ανθρώπινου μόχθου. Αυτό το καταλαβαίνει κανείς καλύτερα όταν αποτολμήσει την αναρρίχηση από τον αρσανά.

Η επισήμανση στο αρχείο της Μονής Αγίου Παντελεήμονος, μνείας της Μονής "του Σίμωνος" σε δύο έγγραφα του ΙΙου και 12ου αιώνα, οδήγησε μελετητές στην ελκυστική άποψη ότι η Μονή έχει αρχαιότερες καταβολές, και ότι μετά από μια μακρά περίοδο αφάνειας (ερήμωσης), αναβίωσε από τον όσιο Σίμωνα, φερώνυμο του αρχικού κτήτορα. Η άποψη αυτή προϋποθέτει ότι δεν προϋπήρξε ομώνυμη μονή σε άλλη θέση. Άλλοι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά καθιδρύματα με το ίδιο όνομα. Σύμφωνα με τον Βίο του οσίου Σίμωνος η θαυμαστή ανοικοδόμηση πάνω στον απόκρημνο βράχο επιχειρήθηκε ύστερα από θεία υπόδειξη: ένα αστέρι χαμήλωσε και στάθηκε πάνω στην Πέτρα, εξ ου και η ονομασία της Μονής "Νέα Βηθλεέμ".

Το χρυσόβουλο του Ιωάννη Ούγκλεση, που εκδόθηκε περί το 1368 και σώζεται σε αξιόπιστο αντίγραφο, πείθει ότι ο Σέρβος ηγεμόνας ήταν ο επόμενος κτήτορας (μετά τον όσιο Σίμωνα). Σύμφωνα με το κείμενο αυτό, ζήτησε άδεια από την Σύναξη να ανεγείρει οικοδομές στον "έρημο εκείνο τόπο".

Το έργο συντελέσθηκε στη δεκαετία του 1360, αλλά τα ίχνη του σήμερα είναι δυσδιάκριτα λόγω των καταστροφών και των αλλεπάλληλων ανακαινίσεων που ακολούθησαν: η Μονή, αγέρωχο φρούριο πάνω στο βράχο, μπορούσε να χλευάζει την πειρατική απειλή, αλλά δεν γλίτωσε από την συμφορά της φωτιάς. Σύμφωνα με ενθυμήσεις γραμμένες σε χειρόγραφα, πυρκαγιές ξέσπασαν, π.χ. το 1580, 1592, 1625.... Ιδιαίτερα καταστροφική για τη Μονή ήταν η πυρκαγιά του 1891. Η αδυναμία να ορθοποδήσει απ' τα πλήγματα αυτά, την οδήγησε στην ιδιορρυθμία. Στους τελευταίους αιώνες γνώρισε πολλές μεταπτώσεις: απ' την καταχρέωση και την ερήμωση ως την ανόρθωση και την ακμή. Τα κτίρια, που καθορίζουν την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της Σίμωνος Πέτρας, είναι έργα που εκτελέσθηκαν μεταξύ 1862-1902, όπως βεβαιώνουν εντοίχιες επιγραφές. Αλλά δεν λείπουν και υλικά τεκμήρια παλαιότερων οικοδομικών φάσεων, που φτάνουν ως την βυζαντινή περίοδο.