Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας

Ίδρυση:963 μ.Χ.
Ιδρυτής:Όσιος Αθανάσιος
Εορτάζει:5 Iουλίου
Bιβλιοθήκη:2000 χειρόγραφα.
Συλλογή:2500 Εικόνες 


Tο Μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας είναι το πρώτο μεγάλο κοινόβιο που ιδρύθηκε στο Άγιον Όρος και το πρότυπο για τα άλλα Μοναστήρια, όχι μόνο στην οργάνωση της κοινής μοναστικής ζωής αλλά και του κτιριακού περιβλήματος της. Κτισμένο στην πιο φυγόκεντρη άκρη της χερσονήσου, πάνω σ' ένα έξαρμα του ανατολικού κρασπέδου του όρους Άθω, αντικρίζει το Αιγαίο και τα γύρω νησιά. Η αρχιτεκτονική του προβάλλει σαν ανεπίγνωστο συμπλήρωμα της μεγαλοπρέπειας του τόπου.

Ο κτήτορας της Μονής, Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, προικισμένη διάνοια, μπόρεσε να συνοψίσει ολόκληρη την προγενέστερη μοναστική εμπειρία και να την ενσαρκώσει στο κοινόβιο της Λαύρας προσδίδοντας επί πλέον και κάποια χαρακτηριστικά, λειτουργικά αλλά και αρχιτεκτονικά, που έκτοτε καθιερώθηκαν ως ίδια της φυσιογνωμίας της Αθωνικής Πολιτείας. Ο λεγόμενος Αθωνικός τύπος ναού, για παράδειγμα, πρωτοδημιουργείται στη Λαύρα.

Το Μοναστήρι άρχισε να κτίζεται το 963 (αν όχι το 962) με χορηγία του Νικηφόρου Φωκά και κατόπιν του Ιωάννη Τσιμισκή. Να πώς περιγράφει την οικοδόμηση του ο Α' βίος του Οσίου, γραμμένος τον 11ο αιώνα: «...ολοκληρώνει λαμπρά την εκκλησία και αρχίζει με ζήλο την οικοδόμηση των κελιών γύρω από τον ναό, σε σειρές που σχημάτιζαν τετράπλευρο ... έπειτα κατασκευάζει νερόμυλο και ανεγείρει το κτίριο της τράπεζας καθώς και όσα άλλα κτίσματα εξυπηρετούν την εστίαση, αλλά και κτίριο για την περίθαλψη των ασθενών, καθώς και ξενώνα για την ανάπαυση των προσκυνητών. Και πόσιμο νερό με υδραγωγούς έφερε από πολύ μακριά...».

Σήμερα, ύστερα από χίλια τόσα χρόνια, και παρά τις κατά καιρούς ανακαινίσεις και ανοικοδομήσεις κτισμάτων, το περιβάλλον της Μονής διασώζει μιαν ατμόσφαιρα που συναρπάζει τον επισκέπτη, μεταφέροντας τον σε άλλες εποχές. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι η Μονή διαρθρώνεται με πυρήνα τον ναό του Οσίου Αθανασίου και άξονα αυτόν που ορίζουν το καθολικό και η τράπεζα, αλλά και στο γεγονός ότι η πρώτη μεγάλη ακμή της Μονής κληροδότησε τη φιλότιμη μέριμνα αλλά και τα ορατά παραδείγματα για τη διαφύλαξη της ποιότητας του αρχιτεκτονημένου χώρου.

Ο πλούτος της ζωγραφικής, των κειμηλίων και των συγγραφών, που βρίσκεται θησαυρισμένος στις εκκλησίες, στο σκευοφυλάκιο και στη βιβλιοθήκη της Μονής, είναι αδύνατο να αποτιμηθεί μέσα σε λίγες γραμμές.